Ουζμπεκιστάν, Καρακαλπακστάν

Αναχώρηση, μέσω ενδιάμεσου σταθμού, για την εντυπωσιακή Σαμαρκάνδη, στους κόλπους της οποίας άνθισαν οι τέχνες και οι επιστήμες της αρχαίας ανατολής. Πόλη με ελεύθερο πνεύμα, ανεξάρτητη, δεκτική σε ανθρώπους διαφορετικών εθνικοτήτων και ανοιχτή σε ετερόκλητα ήθη και πολιτισμούς, εδραίωσε στη φράση «Υπάρχουν πολλές σκάλες που οδηγούν στον ουρανό, αλλά δεν έχει διαφορά η γλώσσα στην οποία προσεύχεσαι».

Άφιξη νωρίς το πρωί στη θρυλική Σαμαρκάνδη, τα Μαράκαντα ή Μαρακάνδη του Μ. Αλεξάνδρου και μεταφορά στο ξενοδοχείο μας και άμεση παραλαβή των δωματίων μας για ξεκούραση. Μετά το πρωινό μας ξεκινάμε την ενδελεχή γνωριμία μας με την πόλη. Η Σαμαρκάνδη, που αρχίζει να ξετυλίγεται στα μάτια μας σαν ανατολίτικο παραμύθι, αναπτύχθηκε στην αυλή του Ταμερλάνου, που την έκανε πρωτεύουσά του και την ανέδειξε σε παγκόσμιο πολιτιστικό κέντρο, εξωραΐζοντάς την με κτήρια που σχεδίασαν και έκτισαν οι καλύτεροι τεχνίτες – αιχμάλωτοι των κατακτημένων χωρών. Στο φως της ημέρας αποκαλύπτεται η περίφημη πλατεία Ρετζιστάν, στολισμένη με τις ιδιαίτερης ομορφιάς μεντρέσες, που την περικλείουν από τις τρεις πλευρές της, την Ulugbek, τη Shir Dor και τη Tillya-Kori «τη στολισμένη με χρυσό», στην απαράμιλλη ομορφιά των οποίων οφείλει την ένταξή της, το 2001, στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco. Η ξενάγηση συνεχίζεται με το αρχιτεκτονικό συγκρότημα Guri Emir που βρίσκονται οι τάφοι των δύο γιων και των δύο εγγονών του Ταμερλάνου καθώς και το κενοτάφιο του ιδίου. Το Ταζ Μαχάλ και το μαυσωλείο του Χουμαγιούν στο Δελχί, είχαν πρότυπο αυτό το μαυσωλείο, που ο λεπτοδουλεμένος τρούλος του, καθώς και όλο το μνημείο σαν τουρμπάνι, είναι τέλεια κεντημένο με γαλάζια, τυρκουάζ και σμαραγδί πλακάκια που αιχμαλωτίζουν το βλέμμα. Η συνέχεια της περιήγησής μας θα μας οδηγήσει στο τέμενος της πρώτης συζύγου του Ταμερλάνου της όμορφης Μπιμπί – Χανούμ και περνώντας από το Siab Βazaar θα δοκιμάσουμε κάποιο από τα 17 φημισμένα είδη ψωμιού της Σαμαρκάνδης, που ανταγωνίζεται τους φουρνάρηδες της Τασκένδης. Το φως του δειλινού φωτίζει μαγικά το σύμπλεγμα των είκοσι μαυσωλείων, έργων τέχνης, στην νεκρόπολη Σαζι-Σίντα ενώ το βραδινό πορτρέτο των εντυπωσιακά φωτισμένων μνημείων της πόλης δύσκολα περιγράφεται και ακόμα πιο δύσκολα ξεχνιέται. Η γεμάτη εικόνες και χρώματα ημέρα μας θα κλείσει με δείπνο σε εστιατόριο με τοπικά εδέσματα.

Η ημέρα μας ξεκινά με επίσκεψη στο εργοστάσιο χαλιών Χαντζούμ. Εδώ θα κατανοήσουμε γιατί οι εργάτες, πριν γίνουν περισσότερο από ειδικοί στον τομέα τους, εκπαιδεύονται για ένα χρόνο τουλάχιστον στα μυστικά του χαλιού και θα γίνουμε αυτόπτες μάρτυρες της παραγωγής των γνωστών χειροποίητων ολομέταξων χαλιών, που διατηρούν ακέραια την εξαιρετική τους ποιότητα στο πέρασμα του χρόνου. Εξακολουθούμε με την κρυμμένη στην παλιά πόλη συναγωγή, που ιδρύθηκε το 1891 για την Εβραϊκή κοινότητα, ενώ στην πορεία μας θα συναντήσουμε το αστεροσκοπείο Ούλουγκ Μπεγκ που καταστράφηκε το 1449 και ανακαλύφθηκαν τα ερείπιά του το 1908. Εδώ θα κατανοήσουμε τη σχέση που συνδέει τους τρεις μεγάλους αστρονόμους, τον Ίππαρχο τον Ρόδιο (190-120 π.Χ.) φερόμενο και ως κατασκευαστή του μηχανισμού των Αντικυθήρων, τον Πτολεμαίο από την Αλεξάνδρεια (100-160 μ.Χ.) που έγραψε την αλμαγέστη δηλαδή τη μεγίστη και τον Ούλουγκ Μπεγκ, τον Μεγάλο πρίγκιπα, λάτρη και εφαρμοστή των επιστημών, εγγονό αγαπημένο του Ταμερλάνου (1394-1449), από τον οποίο πήρε το όνομά του το αστεροσκοπείο. Ακολουθεί η επίσκεψη στο λόφο της Αφροσιάμπ όπου γεννήθηκε η Σαμαρκάνδη και στο μαυσωλείο του προφήτη Δανιήλ για να καταλήξουμε σε ένα εργαστήριο παραγωγής χαρτιού από μετάξι, με την παραδοσιακή χειροποίητη μέθοδο αιώνων, όπου θα μελετήσουμε τη διαδικασία που έρχεται ως τις ημέρες μας από την εποχή που η πόλη ανθούσε ως σταθμός στο δρόμο του μεταξιού.  Θα κλείσουμε την ημέρα μας με το δείπνο σε σπίτι ντόπιων, βιώνοντας την Ουζμπέκικη φιλοξενία και γνωρίζοντας τις παραδόσεις τους.

Μετά το πρωινό θα ξεκινήσουμε για την Μπουχάρα. Η στάση μας όμως στην Σαχριζάμπ, την γενέτειρα του Ταμερλάνου χρωματίζει την ημέρα μας. Όταν σταθούμε ανάμεσα στους δύο μεγαλοπρεπείς και ύψους 36μ πύργους της πύλης του εντυπωσιακού αρχιτεκτονικού θαύματος Λευκού Παλατιού- Ακ Σαράι που χτιζόταν επί 24 χρόνια και συνδέεται με πάμπολλους θρύλους, θα συμφωνήσουμε ότι σωστά επέλεξε για οικόσημό του, πρώτος αυτός στην ιστορία, τους τρεις ολυμπιακούς κύκλους να συμβολίζουν την εξουσία του πάνω στις τρεις ηπείρους του τότε γνωστού κόσμου. Συνεχίζουμε με την πολύβουη αγορά της πόλης για να αντικρίσουμε το στιβαρό Kok Gumbas τζαμί, με το μπλε θόλο, χτισμένο από τον Ούλουγκ Μπεγκ το 1434 προς τιμήν του πατέρα του. Το συγκρότημα Dorut Tilyavat με το μαυσωλείο του Σούφι πνευματικού πατέρα του Ταμερλάνου και το Khazret Imam τζαμί ολοκληρώνουν τις εικόνες μας στη Σαχριζάμπ. Άφιξη στη Μπουχάρα. Δείπνο και διανυκτέρευση.

Μετά το πρωινό μας αρχίζει η ξενάγηση στην ”ευγενική και αρχοντική Μπουχάρα” χτισμένη σε λόφο λατρείας αρχαίων Ζωροαστρών, με 360 τζαμιά και 11 μεντρεσέδες… γιατί ”η γνώση είναι το καθήκον κάθε πιστού», όπως γράφει η ρήση του Ουλούγκ Μπεγκ, που ανέδειξε τη Μπουχάρα σε πολιτιστικό κέντρο της κεντρικής Ασίας. Σταυροδρόμι καραβανιών, στο δρόμο του μεταξιού, με τα θολωτά παζάρια και παράδεισο λαϊκών παραδοσιακών χειροτεχνημάτων για τον σύγχρονο επισκέπτη. Διαθέτει πάνω από δεκαέξι Καραβάν Σαράι, όπως το ”Ντιβαν Μπεγκι” στο οποίο και θα ξεναγηθούμε, αρχικά χώρος περισυλλογής των σούφι της πόλης, αργότερα καραβάν σαράι και τελικά μεντρεσές με τεχνητή λιμνούλα την Lyabi Hauz. Το τζαμί Μπόλο Χάουζ είναι μια σκέτη ζωγραφιά, με αψιδωτούς νάρθηκες, μιχράμπ φιλοτεχνημένα σαν δαντέλα, καθιστές βεράντες «ιβάν» και ξύλινες κιονοστοιχίες που στεφανώνονται με λαξευτές σταλακτιτικές κόγχες. Το μαυσωλείο των Σαμανιδών του 9ου αιώνα – χώρος που, χρόνια θαμμένος στο χώμα – διατήρησε τη λιτή ομορφιά των Σελτζούκικων έργων. Το μοναδικό Τσορ Μινόρ με τους τέσσερις μιναρέδες του υπήρξε βιβλιοθήκη των σπουδαστών το 1807. Και βέβαια δεν θα ήταν ολοκληρωμένη η εμπειρία μας στην Μπουχάρα, αν δεν περιλάμβανε και την επίσκεψη στο παζάρι, την ανακαινισμένη σκεπαστή αγορά της πόλης, όπου κάτω από αλλεπάλληλες «κουπόλες» απλώνονται τα εμπορεύματα των συντεχνιών. Το απόγευμα θα απολαύσουμε μια παράσταση με μουσική, χορό και επίδειξη των εθνικών τοπικών ενδυμασιών. Και οι ανατολίτικες εμπειρίες μας συνεχίζονται αφού για το δείπνο μας θα είμαστε φιλοξενούμενοι μιας Ουζμπεκικής οικογένειας, θα γνωρίσουμε τον τρόπο ζωής τους και θα λάβουμε μέρος στην παρασκευή του τοπικού πιάτου πλοβ…. επειδή η ζωή είναι ένα Καραβάν Σαράι.

Αναχώρηση οδικώς για την Χίβα. Μια μοναδική ευκαιρία να ζήσουμε αυθεντικές εικόνες της κεντρασιατικής υπαίθρου, όπως τα γυμνά τοπία που «κοσμούνται» από νομαδικές σκηνές Τουρκομάνων, κοπάδια συμβατικής κτηνοτροφίας και καμηλών, διάσπαρτα κοντά στο ρου του Αμού Νταρία, του ποταμού Όξου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Συνεχίζουμε διαμέσου των ερήμων Κιζίλ Κουλ που σημαίνει Κόκκινη Άμμος και Καρά Κουμ – Μαύρη ‘Άμμος. Άφιξη στην Χίβα, την πόλη που ως το 1920 ήταν το μεγαλύτερο σκλαβοπάζαρο της Κ. Ασίας. Οι Ρώσοι νεαροί, λόγω σωματότυπου κόστιζαν πιο ακριβά από τους ντελικάτους Πέρσες και ο χάνος της Χίβα κρατούσε φόρο 20% για κάθε σκλάβο που έμπαινε στην πόλη. Μεταφορά στο ξενοδοχείο δείπνο και διανυκτέρευση.

Η σημερινή μέρα είναι εξ’ ολοκλήρου  αφιερωμένη στη Χίβα, που επί αιώνες υπήρξε η πρωτεύουσα του Εμιράτου της Χορεσμίας και έπεσε κατά την επέλαση του τσαρικού στρατού. Η περιήγησή μας στα καλντερίμια της πόλης μας αποκαλύπτει την αύρα της εξωτικής Ανατολής, στην περσοσαρακηνή της φυσιογνωμία. Οικίες με βαριές, σκαλιστές πορτοσιές, στριμωγμένες ανάμεσα σε τζαμιά, μεντρέσες, χάνια, χαμάμ, καραβάν σεράι, σκεπαστά παζάρια και παλάτια δερβίσηδων με υπέροχους μιναρέδες με λείες επιφάνειες, καθαρή οβάλ γραμμή, διακοσμητικούς δακτύλους και εμαγιέ επενδύσεις σε αποχρώσεις τιρκουάζ, λαδί, γκρι, μπλε και σμαραγδί. Ανάμεσά τους και ο περίφημος Ημιτελής Μιναρές. Αν είχε ποτέ αποπερατωθεί θα ήταν σήμερα η δεσποτική σιλουέτα της πόλης. Το ενδιαφέρον μας απογειώνεται καθώς μια-μια ξεδιπλώνονται μπροστά στα μάτια μας οι ομορφιές της πόλης: το συγκρότημα Παχλεβί Μαχμούντ, με τις στρογγυλές κουπόλες του, η ιδιαίτερη πρόσοψη του φρουρίου Κούνια Αργκ, ο Μιναρές και η Μεντρέσα του Ισλάμ Χότζα, τα χαμάμ του Ανουσα Χαν, το Καραβάν Σεράι του Αλα Κούλι Χαν, τι να πρωτοθαυμάσουμε! Το βράδυ θα απολαύσουμε ένα παραδοσιακό φολκλορικό σώου με δείπνο στη Χίβα.

Σήμερα θα μεταφερθούμε οδικώς στη πόλη Νουκούς χτισμένη στη μέση της ερήμου. «Όλοι οι πολιτισμοί είναι μακρινοί συγγενείς διότι πηγάζουν από τον άνθρωπο», Ρήση του Al Biruni (973-1048), φιλόσοφος και επιστήμονας, του οποίου το όνομα φέρουν ένας αστεροειδής και ένας κρατήρας της σελήνης, γεννήθηκε στη πόλη Kath, μετανομασθείσα προς τιμή του, Μπιρουνί, το 1957 και βρίσκεται 55 χλμ από τη Χίβα καθοδόν για τη Νουκούς, πρωτεύουσα του αυτόνομου σήμερα Καρακαλπακστάν. Καθοδόν και περνώντας στις παρυφές της ερήμου Kyzylkum με τους κόκκινους αμμόλοφους, θα σταθούμε για να επισκεφθούμε τα ερείπια δύο κάστρων της ερήμου του 3ου και 4ου αιώνα μ.Χ. αλλά και θα φωτογραφηθούμε στον ποταμό Αμου Ντάρια, τον Ωξό ποταμό που πέρασε ο Μέγας Αλέξανδρος φθάνοντας στην Υπερωριακή χώρα. Η σημερινή διαδρομή, μας αποζημιώνει με το μοναδικό μουσείο Καλών Τεχνών Savitsikiy και τη μοναδική συλλογή του έργων Αβαν Γκαρντ, που θα επισκεφθούμε μόλις φτάσουμε στην πόλη. Δείπνο και διανυκτέρευση.

Μετά το πρωινό μας μεταφορά στο αεροδρόμιο και την πτήση μας για Τασκένδη. Άφιξη και άμεση τακτοποίηση στο ξενοδοχείο για λίγη ξεκούραση στην ”πόλη του ψωμιού”, προσωνύμιο που απέκτησε στα χρόνια της μεγάλης πείνας της Ρωσίας 1920-1921. Στη συνέχεια ξεκινάμε την ξενάγησή μας στην Τασκένδη ”πόλη της πέτρας” όπως μεταφράζεται από την τούρκικη λέξη Τash=πέτρα και την περσική Κent=πόλη. Πολυεθνική, όπως και το όνομά της άλλωστε φανερώνει. Το μωσαϊκό των κατοίκων της, που εκπλήσσει τους επισκέπτες της, μαρτυρά την γεμάτη ανατροπές ιστορία της, ενώ η γλώσσα τους αποδεικνύει ότι όλοι οι λαοί που πέρασαν άφησαν το πολιτιστικό χνάρι τους σε όλη τη χώρα. Οι Πέρσες νομάδες που κατείχαν την περιοχή από την πρώτη χιλιετία π.Χ., έδωσαν την σκυτάλη, τον 7ο αιώνα μ.Χ., στους Άραβες και το Ισλάμ, που τους διαδέχθηκαν οι Τούρκοι και αυτούς οι Μογγόλοι του Τζένκινς Χαν που την κατέστρεψαν ολοσχερώς το 1219 μ.Χ. Οι Τιμουρίδες Μογγόλοι δεν ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με την πόλη, ενώ οι Ουζμπέκοι, τούρκικη φυλή νομάδων ιδρύουν τη δυναστεία των Σιαμπανιδών και η Τασκένδη ανθεί και πάλι από το εμπόριο στο δρόμο του μεταξιού. Τα φυσιογνωμικά τους χαρακτηριστικά δείχνουν τις επιμειξίες με τους Τατάρους Μογγόλους, ενώ οι Ρώσοι κάτοικοί της είναι είτε απόγονοι των πρώτων Ρώσων, που η νίκη τους στο “μεγάλο παιχνίδι” γεωπολιτικής ισχύος τους έφερε στα χανάτα που έγιναν ρώσικα προτεκτοράτα αρχές του 19ου αιώνα, είτε μεταφέρθηκαν την εποχή του Στάλιν στα πλαίσια εκρωσισμού των σοβιετικών επαρχιών. Μπορεί η πόλη να μην έχει πολλά διασωθέντα μνημεία λόγω του μεγάλου σεισμού το 1966, όμως εκπλήσσει ευχάριστα με τα πολλά πάρκα, τις μεγάλες λεωφόρους, τα μοντέρνα κτίρια. Στην ξενάγηση που ακολουθεί στην παλιά πόλη, θα επισκεφθούμε το αρχιτεκτονικό συγκρότημα Χαζράτ Ιμάμ στου οποίου τη μεντρέσα Barak Khan φυλάσσεται το κοράνι του Osman, ένα από τα πρώτα χειρόγραφα, γραμμένο αμέσως μετά το θάνατο του προφήτη Μωάμεθ και φυλασσόμενο για αιώνες στο χαλιφάτο της Βαγδάτης απ’ όπου ο Ταμερλάνος το έφερε στο Ουζμπεκιστάν. Ακολουθεί η επίσκεψή μας στο Χοσρου Βazaar, που βρίσκεται στην ίδια θέση από τον 9ο αιώνα όταν όλες οι πύλες της πόλης οδηγούσαν εδώ που σήμερα στέκει ανακαινισμένο μεν, διατηρώντας δε τα στοιχεία της αρχικής ανατολίτικης αρχιτεκτονικής. Εδώ πωλούνται τα προϊόντα της Κ. Ασίας. Στη συνέχεια θα κλείσουμε τη μέρα μας με την επίσκεψη στο Εθνολογικό μουσείο για να πάρουμε μια γεύση από το πολιτιστικό και ανθρωπογεωγραφικό μωσαϊκό, όχι μόνο του Ουζμπεκιστάν αλλά της ευρύτερης περιοχής της Κ. Ασίας. Δείπνο και διανυκτέρευση.

Σήμερα η ημέρα μας είναι αφιερωμένη στη γνωριμία της νέας πόλης και του σύγχρονου τρόπου ζωής. Πρώτος σταθμός μας η κεντρικότατη πλατεία Mustaqillik – Ανεξαρτησίας, που είναι αγαπημένος τόπος χαλάρωσης των κατοίκων, στολισμένη με πανέμορφα σιντριβάνια. Συνεχίζουμε με το μουσείο καλών και εφαρμοσμένων τεχνών, την πλατεία Θεάτρου με την εντυπωσιακή ακαδημαϊκή όπερα, που περιλαμβάνεται στις καλύτερες του κόσμου και φιλοξενεί έργα τόσο του παγκοσμίως κλασσικού ρεπερτορίου όσο και εθνικών δημιουργών και την πλατεία Ταμερλάνου. Δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε μία επίσκεψη στο αξιοθαύμαστο μετρό της πόλης, το πρώτο που δημιουργήθηκε στην Κεντρική Ασία και αποτελεί πόλο έλξης, εξαιτίας της αρχιτεκτονικής του, που είναι μία από τις ομορφότερες του κόσμου αλλά και της καλλιτεχνικής διακόσμησης που εντυπωσιάζει. Δείπνο και διανυκτέρευση.

Το πρωί μεταφορά στο αεροδρόμιο για την πτήση της επιστροφής. Άφιξη στην Αθήνα.

Πτήσεις: Turkish Airlines